Nieuwe ronde in privacy-strijd tussen NS en treinreiziger

Handhavingsverzoek bij Autoriteit Persoonsgegevens over drie nieuwe privacyschendingen 

Naar aanleiding van drie nieuwe pogingen van Nederlandse Spoorwegen om de privacy van treinreizigers te schenden, heeft NS-klant Michiel Jonker deze week een handhavingsverzoek ingediend bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Het betreft:

  • Het weigeren van de terugbetaling van resterend saldo op anonieme OV-chipkaarten als de houder zijn NAW-gegevens niet aan NS verstrekt;
  • Het weigeren van internationale treintickets door NS-medewerkers aan stationsbalies als kopers hun NAW-gegevens niet aan NS verstrekken;
  • Het in rekening brengen, sinds 2 juli 2018, van extra “servicekosten” als houders van anonieme OV-chipkaarten contant betalen voor het opwaarderen van het saldo op deze kaarten.

Sinds juli 2014 heeft Nederlandse Spoorwegen (NS) al eerder op diverse manieren de aanval ingezet op de privacy van Nederlandse treinreizigers. Het ging toen onder andere om:

  • Het discrimineren van houders van anonieme OV-chipkaarten in de voordeeluren;
  • Het eisen van de-anonimisering van de anonieme OV-chipkaarten bij service-verlening door NS (bijvoorbeeld geld terug bij vertraging);
  • Het aanbrengen van twee unieke pasnummers op elke anonieme OV-chipkaart, waardoor de anonimiteit van die kaarten wordt aangetast.

Als reiziger die zijn privacy wilde behouden, verzocht Jonker herhaaldelijk aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) om deze overtredingen te onderzoeken en handhavingsmaatregelen te nemen. Jonker won daarover reeds verschillende rechtszaken tegen de AP, die aanvankelijk weigerde de meldingen zelfs maar te onderzoeken.

Bij de beoordeling van de nieuwe schendingen door NS zal de onlangs in werking getreden Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) een belangrijke rol spelen. Een ander onderwerp dat centraal zal staan, is het recht op betaling met contant geld als wettig betaalmiddel dat tevens de privacy beschermt.

Jonker: “In al deze zaken gaat het om de vraag of gebruikers van het Nederlandse OV recht hebben op een reële, effectieve bescherming van hun privacy. Die vraag is actueler dan ooit, als je ziet hoe er met mensen wordt omgegaan in situaties waarin de privacy niet adequaat wordt beschermd. Dan valt niet alleen te denken aan China met zijn Sociale Kredietscore, of de Verenigde Staten met hun “No Fly”-lijsten, maar ook aan Europese landen waarin de afgelopen jaren wetten zijn aangenomen die het de overheid mogelijk maken reizigers te bespieden die niet worden verdacht van enig strafbaar of risicovol gedrag. Bijvoorbeeld Frankrijk met zijn permanente noodtoestand en Nederland met de Sleepwet.”

Jonker wordt ook in deze nieuwe zaak gesteund door Stichting Privacy First en Maatschappij Voor Beter OV.

Media:
https://www.security.nl/posting/569517/Treinreiziger+wil+dat+privacytoezichthouder+optreedt+tegen+NS
https://tweakers.net/nieuws/140841/privacy-first-en-treinreiziger-willen-dat-ns-beleid-anonieme-chipkaarten-aanpast.html
https://www.liberties.eu/en/news/ns-privacy-fight-passenger-privacy/15444

Update 23 juli 2018: Na indiening van het handhavingsverzoek bij de AP heeft Jonker nog een verdere schending van de privacy in het OV geconstateerd, eveneens met betrekking tot het ontmoedigen van contante betaling voor vervoerbewijzen. In bussen in verschillende Nederlandse regio’s wordt sinds 1 juli 2018 contante betaling geweigerd, zodat reizigers in de bus worden gedwongen daar te pinnen of hun creditcard te gebruiken, en daarmee hun persoonsgegevens te laten verwerken. Dit blijkt te berusten op een landelijk gemaakte afspraak tussen vervoerbedrijven. Op 21 juli jl. heeft Jonker zijn handhavingsverzoek daarom aangevuld met een verzoek aan de AP om in dat kader ook deze privacyschending te onderzoeken en te beëindigen.

Jonker: “Markant is dat de branche-organisatie Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) muisstil is over deze landelijke afspraak, en dat de maatregel midden in de zomerperiode is ingevoerd. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat er wordt geprobeerd de weigering van een wettig betaalmiddel geruisloos in te laten gaan. Ik heb de AP met een beroep op de WOB gevraagd mij te informeren over alle communicatie die hierover met of door de AP achter de schermen heeft plaatsgevonden.”

Media: https://www.security.nl/posting/570899/AP+gevraagd+op+te+treden+tegen+weigeren+contant+geld+in+bus
https://nieuws.nl/algemeen/20180723/klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus/
https://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/bezwaar-ingediend-tegen-verdwijnen-contant-geld-uit-bus/
https://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2320576/Arnhemmer-wil-buskaartje-contant-betalen
https://www.transport-online.nl/site/93550/klacht-wegens-weigering-contante-betaling-in-bus/
http://www.welingelichtekringen.nl/anp/klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus
https://panorama.nl/nieuws/binnenland/klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus
http://www.dvhn.nl/binnenland/Klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus-23396995.html
http://www.lc.nl/binnenland/Klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus-23396571.html
https://www.nd.nl/nieuws/actueel/binnenland/klacht-wegens-weigering-contante-betaling-bus.3076549.lynkx
https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/2018/07/bezwaar-ingediend-tegen-verdwijnen-contant-geld-bus