Rechtszaak wegens privacyschending NS OV-chipkaart

NS laat reiziger extra betalen voor privacy. Abonnementhouder stapt naar rechter.

Op 7 juli 2016 zal een meervoudige kamer van de Rechtbank Gelderland zich buigen over de vraag of de Autoriteit Persoonsgegevens (voorheen College Bescherming Persoonsgegevens) mag weigeren om te handhaven wanneer treinreizigers met een voordeelurenabonnement door NS worden gedwongen om extra te betalen als zij hun privacy willen behouden.

Twee jaar geleden schafte NS de papieren treinkaartjes af en verplichtte alle reizigers voortaan een OV-chipkaart te gebruiken. Het bleek dat reizigers die omwille van hun privacy voor een anonieme OV-chipkaart kozen, van NS geen voordeelurenkorting krijgen – ook niet als zij al vele jaren in het bezit zijn van een voordeelurenabonnement. Arnhemmer Michiel Jonker maakte hiertegen bezwaar. Na een procedure bij de Geschillencommissie-OV deed hij in februari 2015 een handhavingsverzoek bij het CBP (thans: AP). Het CBP weigerde echter in te grijpen.

Met ingang van 9 juli 2014 heeft NS Reizigers BV het voor abonnementhouders onmogelijk gemaakt om een papieren kaartje te kopen dat in de trein samen met hun abonnementskaart wordt gecontroleerd. Wie in de voordeeluren met korting wil reizen, mag dat van NS alleen als hij in- en uitcheckt met een persoonsgebonden OV-chipkaart waarop ook zijn identiteit staat vermeld. Het gevolg hiervan is dat reizigers alleen nog voordeelurenkorting krijgen als zij al hun reisbewegingen via de persoonsgebonden OV-chipkaart door NS laten registreren. Als zij hun privacy wensen te behouden, verliezen zij hun voordeelurenkorting.

Jonker ervaart het feit dat een reiziger met privacy in de voordeeluren meer moet betalen dan een reiziger zonder privacy, als een vorm van discriminatie. “Ik wil net als vroeger het openbaar vervoer kunnen gebruiken zonder dat een bedrijf of de overheid precies kan bijhouden waar ik op welk moment geweest ben. Daarvoor is de anonieme OV-chipkaart ook bedoeld. Maar die wordt op deze manier ontmoedigd. Er wordt een ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen mensen met privacy en mensen zonder privacy. Mensen die hun privacy willen houden, moeten meer betalen. Dat is discriminatie.”

Volgens Jonker is discriminatie extra kwalijk wanneer die wordt ingezet als drukmiddel. “NS probeert me ertoe te dwingen mijn privé-reisgegevens voor commerciële doelen ter beschikking te stellen.” Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens verbiedt alle discriminatie, maar de Nederlandse wet verbiedt alleen discriminatie op twaalf specifieke punten. Eén daarvan is iemands levensovertuiging. Jonker: “Ik heb het College voor de Rechten van de Mens uitgelegd dat respect voor ieders privé-sfeer bij mijn levensovertuiging hoort. Maar volgens hen is verlicht humanisme geen levensovertuiging. Dat vind ik absurd.”

Ook heeft Jonker bezwaar tegen de wijze waarop NS zijn persoonsgegevens heeft overgedragen aan Trans Link Systems (TLS). “NS zegt dat ik een contract met TLS heb, maar dat is onzin. Ik heb nooit zo’n contract afgesloten; dat heeft geen enkele treinreiziger. NS heeft zijn algemene voorwaarden veranderd. Maar NS kan niet rechtmatig in zijn algemene voorwaarden opnemen dat ik opeens een contract over mijn persoonsgegevens afgesloten zou hebben met een derde. Je ziet hier hoe de zogenaamde privatisering van een publieke voorziening, het OV, leidt tot onrechtmatige praktijken.”

Jonker wordt in deze rechtszaak ondersteund door Stichting Privacy First en Maatschappij voor Beter OV.

Update Privacy First, 5 juli 2016: de rechtszitting vindt plaats op donderdag 7 juli as. om 10.40u bij de rechtbank Gelderland (locatie Arnhem), klik HIER voor een routebeschrijving. Zaaknummer: ARN 15 / 5542 (Jonker vs. CBP; afwijzing handhavingsverzoek OV-chipkaart). De Nederlandse Spoorwegen (NS) en Trans Link Systems (TLS) zijn door de rechtbank vooralsnog als belanghebbenden aangemerkt en zullen in die hoedanigheid aan de rechtszitting deelnemen.

Zie tevens de volgende nieuwsbronnen:

Security.nl, 1 juli 2016: https://www.security.nl/posting/476407/Treinreiziger+die+korting+en+privacy+bij+NS+wil+naar+rechter 

Nederlands Dagblad, 2 juli 2016: https://www.nd.nl/nieuws/nederland/rechtszaak-om-schending-privacy-met-ov-chipkaart.1848969.lynkx?s=XZIXsSB2lB-7eer9r0xlqg== (tevens in papieren editie, p. 2)

NOS, 7 juli 2016: http://nos.nl/op3/artikel/2115951-ik-wil-met-een-anonieme-ov-chipkaart-met-korting-reizen.html

Omroep Gelderland, 7 juli 2016: http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2112922/Arnhemmer-strijdt-voor-anonieme-voordeelurenkaart-NS

RTL Nieuws, 7 juli 2016: http://www.rtlnieuws.nl/nederland/arnhemmer-naar-rechter-ns-laat-je-meer-betalen-voor-je-privacy

TROS Radar, 7 juli 2016: http://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/ook-met-een-anonieme-ov-chipkaart-wil-ik-korting-bij-ns-krijgen/

Telegraaf, 8 juli 2016: http://www.telegraaf.nl/dft/geld/consument/26170823/___NS_benadeelt_anonieme_reiziger___.html (tevens in papieren editie, sectie Binnenland, p. 12)

Maatschappij voor Beter OV, 4 en 11 juli 2016: http://voorbeterov.nl/goedemaandagmorgen

Radio:

Interview met Michiel Jonker bij Amsterdam FM, 5 juli 2016: http://www.amsterdamfm.nl/ns-laat-reizigers-betalen-voor-privacy/

Interview bij Radio Gelderland, 7 juli 2016: {mp3}Radio_Gelderland_7juli2016{/mp3}
Interview bij Radio 1 (NOS), 7 juli 2016:

{mp3}Radio1_NOS_7juli2016{/mp3}

Update Privacy First, 7 juli 2016: de rechtszitting verliep vandaag relatief grondig en duurde bijna 3 uur (drie keer langer dan door de rechtbank was gepland). De NS werd door de rechtbank aan het begin van de zitting toegelaten om als belanghebbende partij aan de procedure deel te nemen. Trans Link Systems (TLS, het ‘bedrijf achter de OV-chipkaart’) werd door de rechtbank echter alsnog (terecht) niet-ontvankelijk verklaard. Klik HIER voor de pleitnota van Michiel Jonker (pdf). Het vonnis van de rechtbank staat vooralsnog gepland voor 18 augustus as., maar zal wellicht worden uitgesteld wegens de complexiteit van de zaak.

Update 16 augustus 2016: vandaag heeft de rechtbank Gelderland een positieve uitspraak gedaan, klik HIER voor ons nieuwsbericht en eerste commentaar door Michiel Jonker.