Ambieert Nederland een Orwelliaans panopticon?

Stap 1: E-Gates op Schiphol 

Vandaag viel het oog van Privacy First op een ogenschijnlijk onschuldig artikel in Computable. Dit artikel heeft als titel: “Fotosysteem paspoort is fraudegevoelig” en als subtitel “Digitale paspoortfoto is onder de maat”. Teneur van het artikel is dat de kwaliteit van gezichtsscans in paspoorten (en ID-kaarten) zou moeten worden verhoogd om de kans op mismatches bij automatische gezichtsherkenning op Schiphol te verkleinen. Een proef met dergelijke gezichtsherkenning staat momenteel gepland voor het najaar van 2011. Dan worden op Schiphol 36 zogeheten E-Gates geïnstalleerd: poorten voor automatische grenspassage.

Op weg naar de gate loopt u dan gewoon door zo’n poortje heen: het Systeem controleert of uw gezicht correspondeert met het gezicht op de chip in uw paspoort. Als het in 100% van de gevallen 100% werkt is dit een ontzettend handig Systeem. Zo niet, dan creëert het Systeem vertraging en irritatie, lange rijen en nieuwe mogelijkheden voor identiteitsfraudeurs. En zelfs als het 100% werkt is er nog een verborgen ‘catch’: automatische screening van uw veiligheidsprofiel. Voordat u op Schiphol komt bent u al compleet doorgelicht aan de hand van alle mogelijke databases die men aan u heeft kunnen koppelen. Eenmaal op Schiphol aangekomen is het feest: zonder dat u het zelf weet heeft u inmiddels een groen, geel, oranje of rood vlaggetje achter uw naam. Meer kleuren zijn eventueel mogelijk. Dit alles blijft voor u onbekend. Dat maakt het extra spannend. Mocht u bij de E-Gate uit de rij worden geplukt, dan is het niet voor een kopje thee met een koekje, maar om de kleur van uw virtuele vlaggetje nog eens extra te bewonderen. Het is immers feest en de Marechaussee is liever niet kleurenblind. Met een beetje geluk kunt u vervolgens alsnog snel aan boord van uw vliegtuig. En dan maar hopen dat u bij aankomst in land X niet een volgend vlaggetjesfestijn te wachten staat.

Stap 2: pasfoto-hokjes in het gemeentehuis

Enkele jaren later (na terugkomst in Nederland) dient u uw paspoort te laten verlengen. Voor nieuwe pasfoto’s gaat u naar uw lokale vakfotograaf. Deze verwijst u echter door naar het gemeentehuis. Sinds enige tijd mogen foto’s voor paspoorten alleen nog maar daar worden gemaakt. U herinnert zich vaag een oud artikel in Computable dat daar reeds op duidde: “Fouten [in paspoortfoto’s] zouden voorkomen kunnen worden door op het stadhuis een digitale foto te maken van paspoortaanvragers, op het moment dat ze hun paspoort komen aanvragen.” Dat leek de overheid destijds (2011) enorm handig. Voortaan geen gedoe meer met vakfotografen, maar gewoon hup, rechtstreeks een hoge resolutie 3D-foto in een speciaal Big Brother-hokje op het gemeentehuis. Oorspronkelijk handig voor de E-Gates op Schiphol en daarna ook voor automatische gezichtsherkenning in winkels en op straat, uiteindelijk wereldwijd. Een vergelijkbaar Nederlands plan werd in 2007 nog afgeschoten onder druk van de branche van vakfotografen. Sindsdien denderde de ene na de andere recessie over ons land heen. Ook kwam er een Nederlandse privacybeweging tot bloei. Dat mocht de pret echter niet drukken. Het kostte de overheid dan ook veel moeite om fotografen ervan te overtuigen dat ze hun pasfoto-inkomsten best konden missen. Om over de privacy van burgers nog maar te zwijgen.

Wordt dit de toekomst? Niet als het aan Privacy First ligt. Wij houden u op de hoogte.