Jubileum-debat 16 mei: verslag van een geslaagde avond

Naast Tom Jessen als moderator hadden we als sprekers:

• Guido Visman – expert AVG en massaschadeclaims, tevens bestuurslid van Privacy First;
• Marie-José Hoefmans – initiatiefnemer van de startup ‘Schluss’ en winnaar van een Nederlandse Privacy Award 2021;
• Freek Bomhof – senior consultant TNO (privacy enhancing technologies);
• Arda Gerkens – senator Eerste Kamer en directeur-bestuurder van EOKM (Expertisebureau Online Kindermisbruik).

Centrale vraag, voor de sprekers en het publiek: hoe ziet u de ‘privacy van de toekomst’?

Guido Visman stond stil bij vele jaren democratie en mensen die voor de democratie zijn opgekomen of op tijd geluid maakten. Zo kwamen onder meer Kees Verhoeven, Jan Holvast, Maxim Februari en Pieter Omtzigt ter sprake, maar ook schrijvers uit het verleden. Visman maakte zich zorgen over (nationale) wetgeving die niet goed doordacht is, of doorgedrukt wordt door de zittende macht. Denk aan de WGS of de Wegiz. En net die dag was in het nieuws dat de politie in het geheim eenheden heeft opgetuigd om burgers in de gaten te houden.

Hij pleitte ervoor dat Europa de macht en de kracht zou moeten hebben om wetten beter voor te bereiden en dat we onze nationale soevereiniteit hiervoor een beetje zouden moeten loslaten.

Dat laatste leidde tot kritische vragen uit het publiek. Want: heeft Europa zijn eigen zaakjes wel goed op orde? De nieuwe (Europese) AI-verordening werd door Visman en het publiek als een redelijk voorstel gezien.

Marie-José Hoefmans gaf een presentatie over haar startup ‘Schluss’. Deze privacy-awardwinnaar beoogt data-soevereiniteit, oftewel: dat je zelf kunt bepalen wat anderen over jou mogen weten. Schluss heeft daartoe een datakluis ontwikkeld, en Hoefmans legde uit hoe die werkt.

Hiervoor is volgens Hoefmans een nieuw data-ecosysteem nodig, met robuuste technologie en ingeloste randvoorwaarden. Bijvoorbeeld: dat je je – bij het zelfstandig functioneren op internet – ook moet kunnen laten vertegenwoordigen door een organisatie (zonder financiële of andere belangen). Zoals Schluss, een coöperatie van individuele gebruikers. Samenwerking met andere privacy-vriendelijke organisaties, die zo’n initiatief omarmen, is daarbij onontbeerlijk. Schluss is daarbij al goed op weg.

Kritische vraag uit het publiek: of dit initiatief geen doublure vormt met de Europese Digital Wallet. Antwoord van Hoefmans: Schluss denkt al heel wat stappen verder, en heeft een bredere kijk op de langere termijn, om datasoevereiniteit te garanderen.

Freek Bomhof gaf een uiteenzetting over Privacy Enhancing Technologies (PET). Daarmee kun je data zodanig – versleuteld – uitwisselen dat de ontvanger de feitelijke data niet kan inzien, terwijl hij (of zij, etc.) er wel relevante dingen mee kan doen. Zoals het selecteren van mensen die recht hebben op een regeling, het opsporen van fraude, of het signaleren van onterecht uitgegeven wapenvergunningen. Bij een goede toepassing van PET wordt misbruik van gegevens tegengegaan, omdat zowel de bezitter als de ontvanger van de gegevens niet alle informatie bezitten en er geen onnodige informatie bekend wordt. Bomhofs stelling: wees niet bang met oplossingen vanwege de AVG.

Vanuit het publiek kwam de vraag of dit praktisch uitvoerbaar is, en integraal kan worden toegepast. Antwoord: iedere vraagstelling heeft een eigen invulling nodig. En opschaling is inderdaad een puzzel.

Ook werd gevraagd of dit systeem alle fouten kan uitsluiten, bijvoorbeeld als het systeem een match aangeeft, terwijl er in werkelijkheid sprake is van een mismatch (denk aan een foutief algoritme). Antwoord: bij een ‘match’ mag je er nooit vanuit gaan dat die klopt, maar moet je alsnog een zorgvuldig onderzoek instellen. En natuurlijk is er altijd een rechtmatig belang nodig om gegevens te verwerken.

Arda Gerkens vroeg zich af wat er nodig is om online seksueel misbruik van kinderen tegen te gaan. Ze schetste de tijd waarin de opkomst van het internet nog wonderlijk was en nog geen schaduwzijden had. De huidige realiteit is anders. Nu kent het internet juist wél veel schaduwzijden, en veel gevaren voor kinderen.

De huidige gevaren zitten volgens Gerkens vooral in de manier waarop er met het internet wordt omgegaan. Vooral ook omdat kinderen en jongeren het internet tegenwoordig gebruiken voor hun eigen seksuele ontwikkeling. Waardoor het bijna onmogelijk is om het internet zélf veilig te maken of te houden. Daarom is het volgens Gerkens belangrijk dat ouders hun kinderen niet zomaar loslaten op het internet, zonder restricties, en dat ze al vroeg met hun kinderen bespreken hoe je er verstandig mee om kunt gaan.

Vraag uit het publiek: gaat het hier nu over ethiek, of opvoeden, of dataverwerking? Dat maakte de tongen los…

Tenslotte nam Miek Wijnberg van Burgerrechtenbereniging Vrijbit bij verrassing het woord, om de medewerkers van Privacy First te bedanken, en te benadrukken hoe belangrijk het is om je als kleine organisatie staande te houden in de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van privacy. De directeur en de voorzitter werden naar voren geroepen om een mooie tegelwijsheid in ontvangst te nemen: grote dingen starten in het klein.

Daarna was het tijd voor de borrel, en de felicitaties en complimenten van de aanwezigen. Het was een geslaagde avond met een mooie mix van sprekers en gasten. We hopen u komend najaar wederom op een debatavond te mogen begroeten!