Naleving financiële sancties mag niet tot schending burgerrechten leiden

In augustus heeft Privacy First deelgenomen aan de consultatie over het voorstel voor de Wet internationale sanctiemaatregelen. Onderdeel daarvan zijn persoonsgerichte sancties (‘gerichte financiële sancties’), die zich onder meer richten op mensen die op sanctielijsten zijn gezet door de EU of Nederland wegens terrorisme of andere onrechtmatige activiteiten en wier vermogen geblokkeerd moet worden. Bedrijven moeten al hun klanten en relaties van klanten screenen tegen die openbare lijsten, de zogeheten ‘sanctiescreening’.

Privacy First heeft aan de consultatie deelgenomen vanwege ons focusgebied financiële privacy.

Schade voor onschuldige burgers

Privacy First wijst erop dat ook gewone burgers met persoonsgerichte sancties te maken kunnen krijgen, bijvoorbeeld omdat hun naam lijkt op de naam van iemand op de Europese of Nederlandse sanctielijst. Het is van algemene bekendheid dat mensen hinder en schade kunnen ondervinden van de sanctiescreening.

Dat blijkt onder andere uit zaken die behandeld zijn door het College voor de Rechten van de Mens, zoals de recente beslissing inzake de ING Bank, die twee klanten discrimineerde door betalingen te blokkeren en controleren vanwege een niet-Nederlands klinkende naam. De hinder en schade komt eveneens naar voren in een rapport dat is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Financiën, het rapport Onderzoek naar ervaren discriminatie van burgers bij de dienstverlening door banken en betaalinstellingen van 19 april 2024, dat in mei jl. is bekendgemaakt.

Tegenwicht nodig

Terwijl bedrijven onder dreiging van boetes worden gestimuleerd de sanctieregels na te leven, is er geen mechanisme dat bedrijven stimuleert om hun klanten behoorlijk te behandelen, grondrechten te respecteren en de gegevensbeschermingsregels correct na te leven. Dit is belangrijk om te zorgen dat burgers vertrouwen hebben/krijgen in de overheid en om te zorgen dat iedere burger een rol kan spelen in de samenleving (voorkoming van ‘afhaken’).

Privacy First is van mening dat bij grote en ingrijpende bevoegdheden voor bedrijven en overheid, hoort dat er krachtige beschermende maatregelen ten behoeve van de burger worden genomen, nu er bij het gebruik van die ingrijpende bevoegdheden fouten kunnen worden gemaakt. Daarbij moet de aandacht niet alleen uitgaan naar bescherming van consumenten, maar ook naar de gevolgen voor het midden- en kleinbedrijf.

In haar consultatiereactie heeft Privacy First aangedrongen op maatregelen om schade voor onschuldige burgers te voorkomen, onder meer door het instellen van een onafhankelijke financiële ombudsman, laagdrempelige toegang tot de onafhankelijke rechter en speciale maatregelen voor mensen die een naam hebben die lijkt op de naam van iemand op een sanctielijst.

De volledige tekst van onze consultatiedeelname is HIER te vinden.