NRC Handelsblad & NRC Next, 29-30 jan. 2013: ‘Toch database voor vingerafdruk’

“De Tweede Kamer stemt vandaag in met centrale opslag van vingerafdrukken, van vreemdelingen. Eerder wees ze zo’n database voor Nederlanders af.

De bezwaren waren groot, eind 2010. De apparatuur om vingerafdrukken te herkennen maakte fouten. Er leefden twijfels over privacy. Onduidelijk was welk probleem de overheid eigenlijk met centrale opslag van vingerafdrukken van alle Nederlanders zou oplossen.

En dus kwam die centrale opslag, onderdeel van de Paspoortwet, er niet. De Kamerleden zagen te veel problemen. Ook VVD en PvdA, inmiddels coalitiegenoten, waren behoorlijk kritisch. De PvdA noemde centrale opslag ,,dood en begraven”, de VVD zag ,,aanzienlijke risico’s”.

En toch stemt de Tweede Kamer vandaag  opnieuw in met een wetsvoorstel dat zo’n centrale opslag regelt. Dit keer niet voor Nederlanders, maar voor vreemdelingen. VVD en PvdA zijn voor, net als CDA en PVV.

Volgens staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) is die database vooral nodig om identiteitsfraude te bestrijden. Opslag van vingerafdrukken van vreemdelingen moet een oplossing bieden voor fraude waarbij iemand zich voordoet als een persoon op wie hij of zij lijkt.

Hoe vaak dit soort lookalike-fraude precies voorkomt, is niet duidelijk, geeft Teeven toe. De Immigratie- en Naturalisatiedienst en de marechaussee registreren het aantal vervalste documenten, maar ,,het is niet altijd mogelijk om vast te stellen of sprake is van kwade opzet”, zei Teeven vorige week.

Volgens de oppositie, SP en D66 onder andere, is het zonder die aantallen lastig vaststellen of de wet proportioneel is. En cijfers uit onderzoeken bevestigen hun twijfel.  Minder dan tien asielaanvragen worden jaarlijks afgewezen omdat een vreemdeling een paspoort bij zich heeft dat niet van hem is – dat is de lookalike-fraude die deze wet moet tegengaan.

In de wet over de opslag van vingerafdrukken voor vreemdelingen staat uitdrukkelijk dat die afdrukken gebruikt kunnen worden voor opsporing.  Bij de Paspoortwet was het risico dat politie en justitie die vingerafdrukken zouden kúnnen gebruiken, juist reden terughoudend te zijn.

,,Ongeoorloofd onderscheid”, noemt SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen dit. ,,Het is discriminerend. Deze maatregel was ondenkbaar als het om Nederlanders zou gaan.” Ze krijgt bijval van Vincent Böhre, van belangenorganisatie Privacy First. ,,Een hele bevolkingsgroep, in dit geval vreemdelingen, is hiermee bij voorbaat potentiële verdachte.”

Waarom stemmen VVD en PvdA nu wel in met zo’n opslag voor vreemdelingen, terwijl zij het voor Nederlanders niet wilden? Volgens PvdA-Kamerlid Khadija Arib omdat nu ,,echt goed is gekeken of dit technisch kan”.   Staatssecretaris Teeven zegt dat binnen de vreemdelingendiensten veel meer expertise bestaat over het gebruik van vingerafdrukken dan bij de gemeentebalies die de paspoorten verstrekken.

De kans dat deze opslag alsnog stuit op bezwaren, zoals bij de Paspoortwet gebeurde, is klein, schat Vincent Böhre. ,,Kennelijk heeft de politiek er minder moeite mee om de privacy van vreemdelingen te schenden.”

Vreemdelingen kunnen ook nog eens minder tegen die Nederlandse staat beginnen. Als ze een visum willen, zullen ze hun vingerafdrukken wel moeten geven. Nederlanders daagden de overheid voor de rechter, vóór ze hun vingerafdrukken afgaven. Böhre: ,,Iemand die hier wil werken of studeren, kan hooguit achteraf eisen dat zijn afdrukken weer uit die database verdwijnen.”

Regels gaan verder

Asielzoekers die in Nederland aankomen, moeten nu twee vingerafdrukken afgeven. Die gaan in een EU-database, ter controle of iemand ook in een andere lidstaat asiel heeft aangevraagd. Met de nieuwe wet gaat Nederland verder. Vingerafdrukken van asielzoekers, maar ook van ‘gewone’ migranten die hier langer dan drie maanden willen werken of studeren, gaan in een centrale opslag. Die krijgt zo data van veel meer mensen: in 2011 vroegen  er 58.950 een gewone verblijfsvergunning aan, tegenover 11.300 asielzoekers. Ze moeten straks afdrukken van alle vingers plus pasfoto afgeven.”

Bron: NRC Handelsblad 29 januari 2013, p. 8. Tevens gepubliceerd in NRC Next 30 januari 2013, p. 8, onder de titel “Nederland slaat weer vingerafdrukken op, nu van vreemdelingen”.