VN-Comité tegen Marteling keert zich tegen brede invoering ‘Tasers’ bij Nederlandse politie

In september 2012 werd bekend dat minister Opstelten het hele Nederlandse politiekorps met Taser-wapens wil gaan uitrusten. Op verzoek van Stichting Privacy First dient Nederland zich hierover deze week te verantwoorden bij het VN-Comité tegen Marteling.

Eén van de belangrijkste en meest geratificeerde mensenrechtenverdragen ter wereld is het VN-Verdrag tegen Marteling uit 1984. Onder dit verdrag is marteling altijd en onder alle omstandigheden verboden. Een ieder die zich waar dan ook ter wereld aan marteling schuldig (heeft ge)maakt dient te worden vervolgd of te worden uitgeleverd. Dat geldt ook voor ambtenaren, ministers, presidenten en staatshoofden. Nederland is sinds 1988 partij bij dit verdrag. Periodiek wordt iedere verdragspartij onder de loep genomen door het toezichthoudende verdragsorgaan in Genève: het VN-Comité tegen Marteling. Uitspraken van het VN-Comité vormen gezaghebbende richtsnoeren voor de naleving en interpretatie van het verdrag. Deze dinsdag en woensdag is Nederland “aan de beurt”: op dinsdag zal Nederland door de Comitéleden over diverse onderwerpen aan de tand worden gevoeld, gevolgd door antwoorden van de Nederlandse regeringsdelegatie op woensdag. Vervolgens zal het Comité een reeks kritische aanbevelingen (“Concluding Observations”) aan Nederland doen.

Ter voorbereiding van de Nederlandse sessie stuurden Stichting Privacy First, het College voor de Rechten van de Mens en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) onlangs zogeheten ‘schaduwrapportages’ over Nederland naar het Comité in Genève. Zowel Privacy First als het NJCM stelden hierbij de kwestie van Taser-wapens (stroomstootwapens) bij de Nederlandse politie nadrukkelijk aan de orde. Privacy First deed dit middels een speciale brief aan het Comité; klik HIER. In deze brief attendeert Privacy First het Comité op de intentie van minister Opstelten om iedere Nederlandse politieagent binnenkort een eigen Taser-wapen te geven. (Nu zijn nog ‘slechts’ de arrestatieteams van de Nederlandse politie met Taser-wapens uitgerust.) In de optiek van Privacy First kan het gebruik van Taser-wapens immers gemakkelijk leiden tot schending van het internationale verbod op foltering (marteling van overheidswege) en het daaraan verwante recht op lichamelijke integriteit (dit laatste recht is onderdeel van het recht op privacy). Taser-wapens verlagen immers de geweldsdrempel en laten nauwelijks uiterlijke sporen achter. Tegelijkertijd kunnen Taser-wapens ernstige fysieke en mentale schade veroorzaken. In combinatie met het huidige gebrek aan wapentraining bij de Nederlandse politie levert dit ernstige risico’s op voor de Nederlandse bevolking. Wij hebben het VN-Comité dan ook verzocht om de Nederlandse delegatie hierover kritisch te ondervragen en Nederland te adviseren om géén Taser-wapens voor het hele Nederlandse politiekorps in te voeren. Afgelopen vrijdag vernam Privacy First vanuit Genève dat het VN-Comité dit onderwerp inderdaad kritisch aan de orde zal gaan stellen. Privacy First zal u deze week graag van e.e.a. op de hoogte houden.

Update 13 mei 2013, 23.00u: een livestream van de sessie is te volgen via deze hyperlink (dinsdag 10-15u, woensdag vanaf 15u).

Update 14 mei 2013, 15.00: vandaag werd de Nederlandse delegatie in Genève (onder leiding van de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiger bij de VN) kritisch door het Comité ondervraagd over tal van onderwerpen, waaronder… Tasers. De Nederlandse antwoorden volgen morgenmiddag om 15.00u. Hieronder de relevante fragmenten in tekst en mp3:  

Comitélid Nora Sveaass (Noorwegen): “I then want to bring the attention to something that I’ve been informed of, namely that the State [of the Netherlands] is planning on a pilot of using Taser weapons as a regular weapon within the police force. And the pilot is supposed to take place, I understand, the last half of this year, so it’s probably just around the corner. This Committee has on many different occasions warned against the use of Tasers, both in special situations and especially as a regular weapon to all the police, as I understand the plans are. And there are a lot of reasons for this, I won’t go into the detail, because these have been described both by this Committee and by a lot of others, because, first of all, health reasons, physical as well as psychological. So I would hope that you would rethink and perhaps change the decision of implementing a pilot and also doing it in practice.”
Audio: {mp3}nl_cat_sveaas_14may2013{/mp3}

Comitélid Fernando Mariño Menéndez (Spanje): “I’m also concerned by the decision that we’ve heard about to generalize the use of Tasers by all regular police officers, as just referred to by Mrs. Sveaass, that the Tasers will be used as an [armament] for standard use across the Kingdom of the Netherlands. That’s our understanding, perhaps we’re wrong, perhaps there is a special protocol governing the use of Tasers. Our position as a Committee is that Tasers shouldn’t be used at all. If they are to be used, and this seems to be dangerous, then they need to be used in very specific cases and properly regulated. We’d like to know what’s happening in the Kingdom of the Netherlands.”
Audio: {mp3}nl_cat_marino_14may2013{/mp3}
Update 14 mei 2013, 16.45u: vanmiddag werd Privacy First-medewerker Vincent Böhre over dit onderwerp geïnterviewd op jongerenzender FunX. Beluister hieronder het hele fragment:

{mp3}funx_14mei2013{/mp3}

Update 15 mei 2013: vanmiddag vond de Nederlandse ‘repliek’ plaats op de vragen die het VN-Comité gisteren stelde. In onderstaand audiofragment hoort u hoe de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiger in Genève de risico’s van de Nederlandse plannen rond Taser-wapens ontkent en bagatelliseert. De Comitéleden zagen hierin geen aanleiding om hun kritische opmerkingen van gisteren af te zwakken of in te trekken. Privacy First verwacht dan ook dat het Comité in zijn spoedig uit te vaardigen Concluding Observations scherpe kritiek op de Nederlandse Taser-plannen zal uiten. Het Comité publiceerde vanavond overigens alvast een persbericht over de Nederlandse sessie; klik HIER.

{mp3}nl_cat_tasers_15may2013{/mp3}

Update 16 mei 2013: Een volledige videoregistratie van beide zittingsdagen van het VN-Comité staat HIER online. De Concluding Observations van het Comité over Nederland volgen pas op vrijdagmiddag 31 mei (uiterlijk 3 juni) as., zo vernam Privacy First vandaag telefonisch vanuit Genève.

Update 22 mei 2013: naar aanleiding van de Nederlandse sessie bij het VN-Comité vorige week heeft D66 vandaag alvast een reeks kritische Kamervragen ingediend bij minister Opstelten; klik HIER.

Update 31 mei 2013: Zoals eerder door Stichting Privacy First was voorspeld en zoals vanavond is bericht door EenVandaag heeft het VN-Comité tegen Marteling zich vanmiddag negatief uitgesproken over de plannen van minister Opstelten om de hele Nederlandse politie met Taser-wapens te gaan uitrusten:

“The Committee is concerned about the pilot plan to be reportedly launched to distribute electrical discharge weapons to the entire Dutch police force, without due safeguards against misuse and proper training for the personnel. The Committee is concerned that this may lead to excessive use of force (arts. 2, 11 and 16). The Committee recommends to the State party, in accordance with articles 2 and 16 of the Convention, to refrain from flat distribution and use of electrical discharge weapons by police officers. It also recommends adopting safeguards against misuse and providing proper training for the personnel to avoid excessive use of force. In addition, the Committee recommends that electrical discharge weapons should be used exclusively in extreme limited situations where there is a real and immediate threat to life or risk of serious injury, as a substitute for lethal weapons.” (par. 27. Klik HIER voor het hele document.)

Stichting Privacy First hoopt dat deze afwijzende stellingname van het VN-Comité zal leiden tot een heroverweging en stopzetting van de Nederlandse plannen om iedere Nederlandse politieagent met een Taser-wapen te gaan uitrusten. Tevens hoopt Privacy First dat de aangekondigde pilot terzake niet zal worden uitgevoerd.