Zeg NEE tegen de Sleepwet!

Column

De laatste jaren wordt steeds meer wetgeving ingevoerd die onze vrijheid op korte, maar zeker ook op lange termijn ernstig bedreigt. Dit gebeurt telkens vanuit de angstkaart en door misbruik te maken van het vertrouwen van de burger in de rechtsstaat en de overheid. De politiek en overheid staan inmiddels ver verwijderd van de burger en zijn als de dood dat de burger echt gaat participeren in het democratisch bestel. Actueel voorbeeld hiervan is de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017) en het aanstaande referendum over deze zogeheten Sleepwet.

Beroepspolitici

De groeiende kloof tussen burger en bestuur wordt in mijn ogen voornamelijk veroorzaakt door een teveel aan beroepspolitici. Het woord beroepspoliticus geeft het al aan: in de eerste plaats het verdedigen van de baan en het beroep en daarna pas opkomen voor de burger als politicus. De vertegenwoordiging van de burger wordt verder ondermijnd door het afschaffen van participatiemogelijkheden, met in de eerste plaats het referendum. In plaats van een gedegen onderzoek naar mogelijkheden van burgerparticipatie, referenda en toepassingen op de verschillende niveaus van besluitvorming, wordt er met een groot dedain over de “onwetende en domme” burger gesproken die niet in staat zou zijn om met “complexe” materie om te gaan en dat beter kan overlaten aan de zogenaamde “specialisten”. De en/en-mogelijkheid te onderzoeken wordt echter niet besproken en angstvallig vermeden.

Incidentgedreven politieke waan van de dag

Een andere oorzaak van de groeiende kloof is het niet goed of onvoldoende uitvoeren van reeds ingevoerde wetgeving c.q. beleid door politiek en overheid. Een trend die daaruit voortkomt is incidentgedreven, politieke waan-van-de-dag besluitvorming. Door falende uitvoering en ondersteuning komen incidenten uitvergroot in de publiciteit en moet er per direct een ‘oplossing’ komen. Feiten en aantallen tellen dan niet meer en de emotie overheerst. Ook worden incidenten gebruikt voor het versneld doorvoeren van – in onze ogen – onjuiste en ondoordachte wetgeving, in combinatie met de angstkaart.

Omkering van rechtsprincipes

Dit alles gebeurt met de omkering van basale rechtsprincipes: in plaats dat de uitzondering of het incident de regel bevestigt, lijkt het leidende adagium sinds enige tijd: ‘de regel bevestigt de uitzondering’. Of het nu gaat om vrijheid van meningsuiting op verschillende vlakken of het ontnemen van de burger van zijn/haar rechten, telkens is het beeld hetzelfde: het incident staat bovenaan, vervolgens komt er een debat voor te veranderen wetgeving en wordt nieuwe technologie als gouden kalf vanuit centralisatie en controle ingevoerd. De lucratieve contracten voor de lobby vanuit de IT-sector blijven daarbij meestal buiten beeld.

Staatsterrorisme

Als voorzitter van Privacy First heb ik het al vaker gemeld: de ‘straatterrorist’ is explosief en krijgt veel aandacht en bestrijdingsbudget, de bijbehorende ‘staatsterrorist’ is echter als een sluipwesp. Wetgeving veranderen ten koste van onze vrijheid en privacy is relatief gemakkelijk en stuit vanuit het aanwezige vertrouwen van de burger op relatief weinig weerstand. Via allerlei omwegen in Brussel, Den Haag en publiek-private samenwerkingen wordt gelobbyd voor meer en verdere controle op onze samenleving. Politici en ambtenaren die bewust en onbewust verkeerde wetgeving invoeren bij gebrek aan kennis en een strakke toetsing op onze Grondwet, zijn naar mijn mening staatsterroristen en dienen ontslagen te worden uit hun functie. De overheidsvertegenwoordiging is er immers voor de burgers en niet andersom. Dit opdat de burger morgen niet wakker wordt in een elektronische en democratisch ogende gevangenis.

Sleepwet

De nieuwe Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten is naar onze mening een slechte wet. Deze wet gaat namelijk uit van:
1) Profiling op basis van een sleepnetwerking door middel van grootschalige verzameling en opslag van data van onschuldige burgers.
2) Hierdoor eigent de overheid zich een ongehoorde inbreuk toe op de privésfeer, privécommunicatie en privé-bewegingen van burgers, realtime.
3) Tot overmaat van ramp wordt de vergaarde informatie ook nog eens ongefilterd gedeeld met buitenlandse diensten.

Het lijkt alsof er een Korsakov-effect is opgetreden in de wetgevende macht en de historie van de afgelopen jaren volledig is uitgewist in de politiek. Echelon, Carnivore, Snowden, grootschalige datalekken: voorbeelden van welke nachtmerries zich in de toekomst gaan ontketenen met het verzamelen en delen van deze informatie. Met een burger die nu nog vrijheid geniet, maar steeds verder in het nauw gedreven wordt en in een verstikkend chilling effect terechtkomt. Waarbij een neutrale mening ineens gezien wordt als controversieel en de burger ondergronds gaat om nog gehoord te worden en dus radicaliseert; voorbeelden zijn de huidige polarisatie op internet en de ‘nepnieuws’-discussies. De ‘terroristen’ van morgen zullen in mijn ogen dan ook huidige normale burgers zijn die geen kant meer op kunnen met hun honderd procent gecontroleerde mening en bewegingsvrijheid.

ABC tegen de Sleepwet

Privacy First heeft naast de drie hoofdzaken, die ik hiervoor genoemd heb, vanuit onze standpunten op basis van het alfabet, nog aanvullende argumenten TEGEN deze wet. Wij zijn voor een goed functionerende overheid en veiligheidsdiensten, maar dan wel geborgd vanuit de basisprincipes van onze rechtsstaat, de Grondwet en het serieus nemen van de burger. De huidige wet zal dus op een groot aantal punten fundamenteel aangepast moeten worden, ook in de uitvoering die een aantal vage omschrijvingen en escapes biedt voor misbruik. De regel kan immers niet de uitzondering bevestigen, met alle burgers onder continue verdachtmaking. Privacy First adviseert dan ook een tegenstem bij het referendum over de huidige Sleepwet, gevolgd door grondige aanpassing van die wet. Bij gebreke hiervan zullen Privacy First en medestanders dit bij de rechter afdwingen, voor een duurzaam vrije en veilige toekomst van onszelf en onze kinderen!

Bas Filippini,
voorzitter Stichting Privacy First