Kanttekeningen bij het politie-project ‘Camera in Beeld’

Inmiddels blijken al meer dan 314.000 beveiligingscamera’s in het systeem aangemeld, waarvan ruim 55.000 camera’s van burgers. Deze registratie is vrijwillig. De politie kan vervolgens zien waar de geregistreerde camera’s hangen, maar kan (naar eigen zeggen) niet live meekijken. In de databank kan de politie zien wie de eigenaar van de camera is, hoelang de beelden bewaard worden en wat de camera filmt. In hoeverre deze databank ook door geheime diensten gebruikt wordt, lijkt tot op heden onbekend.

Niet bij voorbaat tegen

Privacy First is niet bij voorbaat tegen cameratoezicht. De ergste privacyschendingen zijn immers vaak woninginbraken, berovingen en andere misdrijven waarbij sprake is van ernstige schending van het huisrecht of iemands lichamelijke integriteit. Het recht op lichamelijke integriteit valt onder het recht op privacy. Dus is Privacy First voor goede opsporing en vervolging, mét de best mogelijke privacywaarborgen voor onschuldige burgers en slachtoffers.

Maar hier wringt de schoen met het project Camera in Beeld, aangezien bij een groot deel van de aangemelde camera’s sprake is van onrechtmatig cameratoezicht, bijvoorbeeld private camera’s die op de openbare weg of op andermans huis of tuin gericht zijn. Met name de steeds populairdere video-deurbellen zijn Privacy First daarbij een doorn in het oog. Eerder zeiden we hierover bij AT5:

“De camera zit in de deurbel en die richt gewoon naar voren. Iedereen die recht voor je deur staat wordt gefilmd en dat is dus een deel van de openbare weg. Dat is iedereen die daar voorlangs loopt. Allemaal argeloze passanten staan voortdurend op camera en dat hoort dus niet te kunnen.”

Onrechtmatig

De beelden van video-deurbellen zijn vaak in strijd met andermans recht op privacy en daarom onrechtmatig. Desondanks lijkt de politie dergelijke beelden wel regelmatig op te vragen en te gebruiken.. Bovendien attendeert de politie burgers slechts heel summier op de privacyregels voor cameratoezicht. Onrechtmatige camera’s en video-deurbellen lijken door de politie te worden gedoogd en actief te worden ‘benut’.

Volgens Privacy First is dit in strijd met de bredere mensenrechtelijke plicht van de politie (als onderdeel van de Nederlandse overheid) om het recht op privacy na te leven, te beschermen, te bevorderen en zelfs te promoten.

Ander risico

Bij video-deurbellen is bovendien sprake van een ander risico waar we al eerder voor waarschuwden: ze zijn vaak gekoppeld aan het internet. “Als een video-deurbel wordt gehackt is het juist een ideaal middel voor criminelen en voor inbrekers om hun inbraak goed te kunnen plannen,” aldus Privacy First in het eerdergenoemde AT5-item.

Dit risico geldt eveneens voor misbruik van de gegevens in de politiedatabank van Camera in Beeld zelf. Bij veel consumenten is de beveiliging van bewakingscamera’s en video-deurbellen niet op orde. Dit kan de veiligheid van mensen juist in gevaar brengen, in plaats van hen te beschermen.

Simpele oplossing

Er is overigens een simpele – low tech – oplossing voor het deurbelprobleem, in de vorm van een schuifje voor de cameralens. Begin dit jaar werd dit schuifje genomineerd voor een Nederlandse Privacy Award. (Sinds 2018 reikt Privacy First deze Awards jaarlijks uit tijdens de Nationale Privacy Conferentie.)

De jury beschreef het schuifje als volgt: “Het project Shutterring van Responsible Sensing Lab heeft als doel een meer verantwoorde slimme deurbel te creëren door de privacy van voorbijgangers en eigenaars te waarborgen terwijl de belangrijkste functionaliteit van het apparaat behouden blijft. Vergelijkbaar met het schuifje voor een webcam, schuiven mensen die aan de deur komen de ‘shutter’ op de slimme deurbel omhoog. Hierdoor maken ze zichzelf kort zichtbaar en kunnen ze aanbellen. Zo is alleen de persoon voor de camera in beeld.

Privacy First hoopt dat dit project camerafabrikanten zal inspireren om privacyvriendelijkere diensten en producten te gaan ontwikkelen. Tevens roept Privacy First de politie op om een actievere houding aan te nemen tegen onrechtmatig cameragebruik.