Privacy in het onderwijs

Tegenwoordig gebeurt bijna alles in het onderwijs digitaal. Lesmateriaal wordt digitaal aangeboden, digitale toetsingsprogramma’s worden gebruikt, de ontwikkelingen van leerlingen staan in een leerlingvolgsysteem en er wordt digitaal met elkaar gecommuniceerd. Naarmate de digitalisering in het onderwijs toeneemt wordt de klassieke analoge ruimte voor kinderen om zich vrij te kunnen ontwikkelen steeds kleiner. Overmatige dataverzameling en datamisbruik liggen op de loer. Om een veilige en betrouwbare leeromgeving te bieden, zijn onderwijsinstellingen verantwoordelijk om zorgvuldig en veilig om te gaan met de gegevens die zij verwerken. Dit is met name belangrijk omdat in het onderwijs ook gegevens worden verwerkt van minderjarigen die extra kwetsbaar zijn. Hieronder daarom in het kort enkele actuele zorgen van Privacy First over privacy in het onderwijs.

Grootschalig verzamelen en bewaren van data

Onderwijsinstellingen verzamelen, bewaren en delen grote hoeveelheden data van (oud-)leerlingen. Dit omvat schoolgerelateerde informatie, zoals toetsresultaten, aanwezigheid van een leerling en gedrag tijdens de les. Ook gezondheidsgegevens, privéomstandigheden of speciale behoeften van een leerling worden verwerkt door onderwijsinstellingen. Deze gegevens bevatten veel informatie waardoor er risico’s ontstaan die de ontwikkeling van het kind kunnen schaden, zoals een verkeerde interpretatie of misbruik van deze gegevens. Dit zijn gevoelige of zelfs bijzondere persoonsgegevens van kwetsbare leerlingen, en bescherming hiervan is extra belangrijk. Aandacht voor de bescherming van deze gegevens en een juridisch kader waarin rekening wordt gehouden met de rechten van het kind kan hieraan bijdragen, zoals de Kinder-DPIA van Privacy op School. Zij wonnen vorig jaar de Aanmoedigingsprijs bij de Nederlandse Privacy Awards. Privacy First nodigt organisaties binnen het onderwijs die een privacyvriendelijk initiatief of oplossing hebben dan ook uit om zich aan te melden voor de Privacy Awards 2024!

AI gericht op kinderen

Artificiële-intelligentiesystemen (AI) nemen in een razend tempo toe. Ook in het onderwijs speelt AI een steeds grotere rol. Leerlingen generen door generatieve AI onder andere essays en presentaties. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft in haar nieuwsbrief van 14 september 2023 aangekondigd zich zorgen te maken over de omgang met persoonsgegevens bij organisaties die gebruikmaken van AI, vooral wanneer AI gericht is op kinderen. Naarmate deze AI-systemen zich steeds verder ontwikkelen, is het van groot belang om beter inzicht te krijgen in de gevolgen en risico’s ervan in de onderwijssector. De Europese Commissie heeft daarom ethische richtsnoeren opgesteld voor leerkrachten over AI en datagebruik bij het onderwijzen en leren.

Big Tech in het onderwijs

Onderwijsinstellingen schakelen vaak externe dienstverleners in voor verschillende digitale onderwijstools- en platformen. Het gebruik van deze platformen door onderwijsinstellingen roept bezorgdheid op over de manier waarop wordt omgegaan met persoonsgegevens van leerlingen. Grote leveranciers zoals Google en Microsoft hebben vaak een dominante positie en een gebrek aan transparantie. Hierdoor is het voor onderwijsinstellingen moeilijk om de juiste waarborgen af te dwingen en controle over de data te behouden. Dit kan resulteren in leerlingen die gegevens afstaan aan deze grote leveranciers. Privacy First steunt dan ook de petitie van de Coalitie Eerlijk Digitaal Onderwijs (CEDO), waarin zij een alternatief ontwerp verzoeken van digitale leeromgevingen waarmee publieke waarden en autonomie voor het individu worden gewaarborgd.

Privacy in het onderwijs is voor Privacy First de komende jaren een belangrijk aandachtsgebied. Zou u op dit terrein actief voor ons willen worden als vrijwilliger of adviseur, neem dan contact met ons op!